ABSTRACTS

1) ZinLab
Beleef een SPIRIT groep onder leiding van getrainde gespreksleiders

Door: Bart van den Brink, psychiater en directeur behandelzaken acute psychiatrie bij GGz Centraal,
actief als onderzoeker en universitair docent aan de TUA in Apeldoorn
&
Judith van Veen, arts in opleiding tot psychiater, Dimce 

SPIRIT NL is een open groepstherapeutisch programma, gebaseerd op CGT, waarin zingeving, spiritualiteit, en geloof gethematiseerd worden, rond de vraag: op welke manier heeft zingeving, levensbeschouwing, of spiritualiteit invloed op uw klachten en omgekeerd? Het programma is van origine ontwikkeld in de VS en in de afgelopen twee jaar met hulp van een ZonMW subsidie naar Nederland gehaald, vertaald en aangepast aan de situatie in de Nederlandse ggz. Het mooie van dit behandelprotocol is dat het mensen helpt taal te (her)vinden voor een vaak niet uitgesproken thema: zingeving en spiritualiteit in relatie tot hun klachten. Uit eerder onderzoek, ook in Nederland, is herhaald gebleken dat de behoefte bij cliënten om hierover te spreken in ggz behandelingen groter is dan behandelaars denken. De therapeutische factoren verbinden, hoop, universaliteit en overdracht van informatie sluiten daarbij aan en worden in dit format actief gehanteerd. De groep is bedoeld voor patiënten in acute psychiatrische settings, zoals opname of een acute deeltijd. Het wordt in meerdere instellingen momenteel toegepast en door velen als zinvol ervaren.  

2)ZinLab
Cliëntervaringen met SPIRIT-CGT en casuïstiek

Anne-Mieke & Monique, ervaringsdeskundige cliënten

In deze interactieve workshop nemen twee ervaringsdeskundige cliënten je mee in hun persoonlijke ervaringen met SPIRIT-CGT. Aan de hand van herkenbare praktijkcases ontdek je hoe de principes van SPIRIT-CGT in het echte leven vorm krijgen en welke impact dit heeft op cliënten. Je krijgt verschillende situaties voorgelegd waarin je wordt uitgenodigd om samen met collega’s na te denken over passende reacties en interventies. In kleine groepjes formuleer je mogelijke reacties die aansluiten bij de aangeboden cases. Vervolgens bespreken we plenair welke reacties als het meest helpend, empathisch en effectief worden ervaren – zowel door cliënten als door professionals.  

Deze workshop biedt niet alleen verdieping in de methodiek, maar ook een unieke kans om stil te staan bij je eigen handelingspraktijk. Hoe reageer jij op de diversiteit en persoonlijke inbreng van cliënten? Wat maakt een reactie écht helpend? Door te leren van elkaar én van de cliënten zelf, krijg je nieuwe inzichten die direct toepasbaar zijn in je dagelijkse werk. 

Aart Jon Schimmel, geestelijk verzorger, en Nadine Lonne, ervaringsdeskundige GGz Centraal

In de workshop “Bouw de brug” verkennen deelnemers onder leiding van een geestelijk verzorger en ervaringsdeskundige hoe de verbinding tussen behandeling en andere activiteiten en gespreksvormen rond zingeving (binnen en buiten ggz-verband) versterkt kan worden. Aan de hand van ervaringen van een behandelaar en een ervaringsdeskundige wordt onderzocht hoe doordenken van het gebruik van inzichten uit SPIRIT in de eigen thuissituatie of behandeling en ook communicatie en samenwerking tussen geestelijke verzorging en ggz-behandeling bijdraagt aan betere zorg en meer samenhang voor de cliënt.  

4) ZinLab
Verken elkaars visie

Line de Bruijn, geestelijk verzorger, Altrecht GGz

SPIRIT verkent zingevingsbronnen van cliënten.Hoe zit het met de levensvisie van de behandelaar die SPIRIT geeft? Actief bezig zijn met je eigen zingevingsproces helpt je om zingevingsvragen bij cliënten te kunnen signaleren. Deze workshop geeft handreikingen om te reflecteren op welke rol zingeving in jouw levensloop heeft gespeeld.  

5) ZinStudio
Hoe vraag je naar Zingeving, Spiritualiteit en Religie (ZSR)? Vragenlijsten in een plurale samenleving

Allard Sierksma, klinisch psycholoog, GGZ Centraal

In een samenleving waarin religieuze, spirituele en seculiere perspectieven naast elkaar bestaan, is het meten van zingeving en spiritualiteit complex. Hoe stel je vragen die voor iedereen herkenbaar en respectvol zijn? In deze interactieve workshop verkent Allard Sierksma, klinisch psycholoog bij GGz Centraal, hoe je zorgvuldig kunt vragen naar Zingeving, Spiritualiteit en Religie (ZSR) in onderzoek en praktijk. Vanuit zijn lopende onderzoek naar de toepasbaarheid, psychometrische eigenschappen en normscores van de Nederlandse Religious and Spiritual Struggles Scale (RSS-26 en RSS-14) deelt hij ervaringen met vertaling, culturele sensitiviteit en betekenisverschillen tussen groepen. Deelnemers reflecteren op hun eigen praktijk en oefenen met het formuleren van open, inclusieve vragen over zingeving en spiritualiteit. De workshop combineert theoretische onderbouwing met praktische voorbeelden en ruimte voor dialoog.  

6) ZinStudio
Religie, spiritualiteit en herstel in de forensische zorg 

Hanneke Koenjer, Senior medewerker transcultureel werken,
Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht

Hanneke heeft kwalitatief onderzoek gedaan naar de rol van religie en spiritualiteit in het herstelproces van patiënten in CTP Veldzicht. Deelnemers aan het onderzoek hebben allemaal een andere culturele achtergrond en worden behandeld in strafrechtelijk kader. Hoe helpt of belemmert het geloof hen tijdens opname? En hoe ervaren zij de ondersteuning op dit vlak door de zorgverleners? Je oriënteert je op de mogelijkheden om ruimte te bieden voor persoonlijke beleving zonder dat er noodzakelijk behoefte is aan een specifieke zingevingsinterventie. 

Wat levert het op als zingeving écht een plek krijgt in de behandeling? In deze workshop deelt Linda van Parijs (SPIRIT-onderzoeker) de eerste onderzoeksresultaten en ervaringen met het SPIRIT-programma: een CGT-gebaseerde groepsinterventie waarin zingeving, spiritualiteit en geloof een centrale rol spelen. Samen met deelnemers verkent zij hoe de inzichten uit SPIRIT vertaald kunnen worden naar de dagelijkse praktijk — ook voor professionals die niet met een specifieke interventie werken. De workshop biedt praktische handvatten om zingeving op een natuurlijke en werkbare manier te verweven in de zorg, zodat richtlijnen en praktijk elkaar versterken.